تمرین ۲-۴ فیزیک دهم
شکل روبهرو یک کیسهی پلاستیکی حاوی محلولی را نشان میدهد که در حال تزریق به یک بیمار است. سوزن سرنگی را به قسمت خالی بالای این کیسه وارد میکنند طوری که فشار هوا در این بخش از کیسه همواره با فشار هوای بیرون برابر بماند. اگر ارتفاع کیسه نسبت به دست بیمار $$\text{120 cm}$$ باشد، فشار پیمانهای این مایع در محل تزریق چند میلیمتر جیوه است؟ چگالی محلول را $$\text{1050 kg}/\text{m}^3$$ بگیرید.
پاسخ تشریحی و گام به گام تمرین ۲-۴ صفحه ۳۷ فیزیک دهم
سلام! این تمرین یک کاربرد مهم از **فشار مایعات** در تجهیزات پزشکی (سرمتراپی) و تبدیل واحدهای فشار را نشان میدهد. 😊
### ۱. دادهها و هدف
* **ارتفاع مایع ($$h$$):** $$\text{120 cm} = 1/20 \text{ m}$$
* **چگالی محلول ($$\rho$$):** $$\text{1050 kg}/\text{m}^3$$
* **شتاب گرانش ($$g$$):** $$\text{9/8 N}/\text{kg}$$
* **هدف:** محاسبهی **فشار پیمانهای** ($$P_{\text{gauge}}$$) در محل تزریق بر حسب **$$\text{mmHg}$$**.
### ۲. محاسبهی فشار پیمانهای
**فشار پیمانهای** برابر است با فشار ناشی از ستون مایع بالای محل تزریق ($$\rho g h$$)، زیرا فشار بالای کیسه با فشار هوا ($$P_0$$) برابر است و این فشار توسط هوا و رگ بیمار خنثی میشود.
$$\mathbf{P}_{ ext{gauge}} = \rho g h$$
$$\mathbf{P}_{ ext{gauge}} = (1050 \frac{\text{kg}}{\text{m}^3}) \times (9/8 \frac{\text{m}}{\text{s}^2}) \times (1/20 \text{ m})$$
$$\mathbf{P}_{ ext{gauge}} = 12348 \text{ Pa}$$
### ۳. تبدیل واحد فشار از پاسکال به میلیمتر جیوه ($$\text{mmHg}$$)
برای تبدیل، به چگالی جیوه ($\rho_{\text{جیوه}}$) و رابطهی $$P = \rho g h$$ نیاز داریم:
* $$\rho_{\text{جیوه}} = 13600 \text{ kg}/\text{m}^3$$
* $$\text{760 mmHg} = 101325 \text{ Pa}$$ (فشار یک اتمسفر)
**روش ساده (با استفاده از چگالی):**
$$\mathbf{h}_{ ext{Hg}} = \frac{\rho_{\text{مایع}} \cdot h_{\text{مایع}}}{\rho_{\text{جیوه}}}$$
$$\mathbf{h}_{ ext{Hg}} = \frac{(1050 \frac{\text{kg}}{\text{m}^3}) \times (1/20 \text{ m})}{13600 \frac{\text{kg}}{\text{m}^3}}$$
$$\mathbf{h}_{ ext{Hg}} = 0/0926 \text{ m} = 9/26 \text{ cm}$$
$$\mathbf{h}_{ ext{Hg}} = 92/6 \text{ mm}$$
* **پاسخ نهایی:** فشار پیمانهای محل تزریق تقریباً **$$\text{92/6 mmHg}$$** است.
**نکته:** این فشار باید بیشتر از فشار خون سیاهرگی بیمار باشد تا تزریق با موفقیت انجام شود.